Procedury interwencyjne i pomocowe

Serdecznie zapraszamy do zapoznania się z dwiema publikacjami opracowanymi na zlecenie Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom przez Studio Profilaktyki Społecznej ze środków Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych .
Pierwsza publikacja autorstwa Pani Renaty Durdy, Pani Justyny Podlewskiej, Pana dr Grzegorza Wrony .pt. „Prawo w praktyce pracy zespołów interdyscyplinarnych i grup diagnostyczno-pomocowych. Pytania i odpowiedzi” zawiera odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania przez członków zespołów interdyscyplinarnych i grup diagnostyczno-pomocowych związane z interpretacją prawa w obszarze przeciwdziałania przemocy domowej –LINK DO PUBLIKACJI

Druga publikacja autorstwa dr Michała Lewoca pt. Dokumentacja procedury „Niebieskie Karty” w postępowaniach sądowych. Przewodnik dla grup diagnostyczno-pomocowych” ma na celu uporządkowanie i przekazanie wiedzy dotyczącej wartości dowodowej opracowywanych dokumentów, rodzajów postępowań sądowych, w których mogą one być wykorzystane. Jesteśmy przekonani, że zawarte w publikacjach treści okażą się cennym wsparciem w pracy w obszarze przeciwdziałania przemocy domowej – LINK DO PUBLIKACJI

Spis aktów prawnych z obszaru przeciwdziałania przemocy domowej

Zakaz zbliżania i nakaz opuszczenia (…)

Zgodnie z przepisami ustawy antyprzemocowej 1.0  które weszły w życie 30 listopada 2020 r., policjanci  i Żandarmeria Wojskowa mają możliwość wydania wobec osoby stosującej przemoc domową nakazu natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazu zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia. Nakazy lub zakazy mogły być wydane łącznie i są natychmiast wykonalne.

Celem ustawy antyprzemocowej 1.0  jest zwiększenie bezpieczeństwa oraz ochrony osób doznających przemocy domowej, a także zapobieganie kolejnym aktom przemocy.

Policja oraz Żandarmeria Wojskowa może wydać nakaz lub zakaz:

•     podczas interwencji podjętej we wspólnie zajmowanym mieszkaniu lub jego bezpośrednim otoczeniu;
•     w związku z powzięciem informacji o stosowaniu przemocy domowej  (w szczególności w wyniku zgłoszenia przez osobę doznającą przemocy domowej, kuratora sądowego lub pracownika jednostki organizacyjnej pomocy społecznej, w związku z wykonywaniem ustawowych obowiązków).

 

Osobie, wobec której wydany został nakaz lub zakaz przysługuje prawo:

•     zabrania ze sobą jedynie przedmiotów osobistego użytku i służących do świadczenia pracy oraz będących jej własnością zwierząt domowych;
•     jednorazowa możliwość zabrania z mieszkania w późniejszym terminie mienia stanowiącego jej własność, w obecności policjanta i po uzgodnieniu terminu z osobą doznającą przemocy domowej;
•     złożenia zażalenia do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce położenia wspólnie zajmowanego mieszkania w związku z wydaniem nakazu lub zakazu.

 

Osoba, wobec której wydany został nakaz lub zakaz będzie zobowiązana:

•     do wskazania Policji deklarowanego miejsca swego pobytu,
•     w miarę możliwości do podania numeru telefonu,
•     do informowania o każdorazowej zmianie w powyższym zakresie.

 

W okresie obowiązywania nakazu lub zakazu policjanci i Żandarmeria Wojskowa są zobligowani do co najmniej trzykrotnego sprawdzenia, czy są one respektowane.

Za niestosowanie się osoby do wydanego zakazu lub nakazu, kodeks wykroczeń przewiduje karę aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny i zastosowanie trybu przyspieszonego wobec sprawcy tego wykroczenia. Nakaz lub zakaz tracą moc po upływie 14 dni od wydania, chyba że w czasie ich obowiązywania sąd udzieli zabezpieczenia w sprawach o zobowiązanie osoby stosującej przemoc domową do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia. Zobowiązania utracą również moc w przypadku, gdy osoba stosująca przemoc domową, wobec której wydano nakaz lub zakaz, zostanie zatrzymana w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa, a następnie zastosowany zostanie wobec niej środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania lub nakazania okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym.

 

Z danych statystycznych wynika, że do końca 2022 roku wydano prawie 9 tysięcy nakazów opuszczenia domu przez sprawców przemocy domowej i tylko trzy zażalenia na te decyzje, skutkujące uchyleniem przez sądy nakazu lub zakazu.

 

W dniu 15 sierpnia 2023 r. weszły w życie przepisy ustawy antyprzemocowej 2.0
Do obowiązujących już przepisów wprowadzone zostały rozwiązania, które umożliwiają izolowanie osób stosujących przemoc domową, gdy stwarzają one zagrożenie dla życia lub zdrowia innych osób, także poza wspólnie zajmowanym mieszkaniem.
Policja i Żandarmeria Wojskowa otrzymały uprawnienia, na podstawie których można wydać wobec osoby stosującej przemoc domową natychmiastowy:

• zakaz zbliżania się do osoby doznającej przemocy domowej na odległość ustaloną w metrach;
• zakaz kontaktowania się z osobą doznającą przemocy domowej, aby uniemożliwić jej nękanie również za pomocą środków komunikowania się na odległość;
• zakaz wstępu i przebywania w określonych miejscach, jak zakład pracy, szkoła czy placówki oświatowo-wychowawcze, opiekuńcze i artystyczne oraz obiekt sportowy, gdzie uczęszcza osoba doznająca przemocy domowej lub jej dzieci.

Zakazy te będą mogły zostać przedłużone przez sąd cywilny, analogicznie jak w przypadku dotychczas obowiązującego zakazu zbliżania się do mieszkania. Kompetencje sądu cywilnego będą również szersze w zakresie ochrony przed tzw. stalkingiem. Sąd będzie mógł wydać zakaz kontaktowania się, gdy osoba stosująca przemoc domową nęka osobę doznającą przemocy za pomocą środków komunikacji elektronicznej, wzbudzając u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia albo w istotny sposób narusza jej prywatność.

Przepisy ustawy wprowadziły także nowy przyjazny tryb przesłuchania dla osób, u których występują zaburzenia psychiczne, zaburzenia rozwojowe lub zakłócenia zdolności postrzegania, które nie mogą być przesłuchane w trybie zwykłym.

W sytuacji braku możliwości przeprowadzenia przesłuchania w trybie zwykłym, przesłuchanie  będzie się odbywać przy wykorzystaniu komunikacji wspomagającej i alternatywnej (AAC). Komunikacja alternatywna posłuży porozumiewaniu się w inny sposób niż za pomocą mowy, a komunikacja wspomagająca będzie stanowiła środek uzupełniający do występującej choćby w minimalnym stopniu mowy werbalnej. W takim przypadku można zastosować piktogramy, System PCS,  czy system językowy MAKATON.

Procedury zapewnienia dziecku ochrony w razie zagrożenia życia lub zdrowia w związku z przemocą domową

W dniu 22 czerwca 2023 r. weszły w życie przepisy znowelizowanej ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu  przemocy domowej.

Zgodnie z art. 12 a w/w.  ustawy w razie zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą domową pracownik socjalny zapewnia dziecku ochronę przez umieszczenie go u innej niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej, dającej gwarancję zapewnienia dziecku bezpieczeństwa i należytej opieki, w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub instytucjonalnej pieczy zastępczej.

Decyzję dotyczącą zapewnienia ochrony dziecku, pracownik socjalny podejmuje wspólnie z funkcjonariuszem Policji, a także z lekarzem, ratownikiem medycznym lub pielęgniarką. Jeżeli jest to możliwe w czynnościach powinien również uczestniczyć psycholog, który będzie miał za zadanie wsparcie i zminimalizowanie u dziecka stresu związanego z zaistniałą sytuacją.

Po zakończeniu czynności zabezpieczenia sytuacji dziecka pracownik socjalny ma obowiązek niezwłocznego powiadomienia sądu opiekuńczego, nie później niż w ciągu 24 godzin od chwili zapewnienia dziecku ochrony, o zapewnieniu dziecku ochrony i umieszczeniu go u innej niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej, w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub instytucjonalnej pieczy zastępczej.

Rodzicom, opiekunom prawnym lub faktycznym przysługuje zażalenie do sądu opiekuńczego na zapewnienie dziecku ochrony. W zażaleniu można domagać się zbadania zasadności i legalności zapewnienia dziecku ochrony oraz prawidłowości jej dokonania.

Zażalenie może być wniesione za pośrednictwem pracownika socjalnego, który zapewnił dziecku ochronę, lub funkcjonariusza Policji. W takim przypadku zażalenie podlega niezwłocznemu przekazaniu do sądu opiekuńczego.

Sąd rozpatruje zażalenie niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 24 godzin od chwili doręczenia. W razie uznania bezzasadności lub nielegalności sposobu zapewnienia dziecku ochrony sąd zarządza natychmiastowe przekazanie dziecka rodzicom, opiekunom prawnym lub faktycznym.

W przypadku stwierdzenia bezzasadności, nielegalności lub nieprawidłowości w trakcie zapewniania dziecku ochrony sąd zawiadamia o tym przełożonych osób, które dokonały czynności związanych z zapewnieniem dziecku ochrony.

Procedura „Niebieskie Karty”

 

Bezpłatne zaświadczenie lekarskie

„Zaświadczenie lekarskie o przyczynach i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy domowej”

Wzór zaświadczenia został określony w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2023 r. w sprawie wzoru zaświadczenia lekarskiego o przyczynach i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy domowej Obowiązkiem lekarza jest opisanie obrażeń wynikających ze stosowania przemocy domowej, które posiada osoba zgłaszająca się na konsultację lekarską. Zaświadczenie lekarskie jest bezpłatne. Zaświadczenie może zostać wydane przez lekarzy dowolnej specjalizacji. Można je uzyskać od lekarza pierwszego kontaktu, lekarza specjalisty jak również podczas pobytu w szpitalnym oddziale ratunkowym. Zaświadczenie lekarskie dla osób doznających przemocy domowej ma często kluczowe znaczenie, gdyż na jego podstawie organy ścigania mają obowiązek dopuścić dowód z opinii biegłego lekarza sądowego. Zaświadczenie wydawane jest zgodnie z obowiązującym wzorem wynikającym z w/w rozporządzenia.