W związku z pojawieniem się w sprzedaży napojów alkoholowych w opakowaniach typu pouch oraz licznymi zapytaniami ze strony mediów, Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom przekazuje poniższe stanowisko.

Przepisy ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2023 r. poz. 2151, z późn. zm.) określają jedynie, że „napoje alkoholowe dostarcza się do miejsc sprzedaży tylko w naczyniach zamkniętych, z oznaczeniem nazwy producenta, rodzaju i ilości napoju oraz jego mocy (por. art. 13 ust. 1)”. Z wyżej wymienionego aktu prawnego nie wynikają żadne ograniczenia odnośnie do formy, czy kształtu opakowania.

Należy podkreślić, że ww. produkty zawierają substancję psychoaktywną i szkodliwą dla zdrowia. Niestety prawo nie jest w stanie przewidzieć wszystkich pomysłów przedsiębiorców na nowe sposoby sprzedaży i promocji swoich produktów. Niewątpliwie jednak sprzedaż napojów alkoholowych w formie z jaką mamy do czynienia jest wysoce nieetyczna, wymaga społecznego sprzeciwu i reakcji odpowiednich instytucji.

Krajowe Centrum zwraca uwagę na to, że:

• opakowanie choć zawiera informację o zawartości alkoholu, wykazuje szczególną atrakcyjność dla osób małoletnich (wykraczającą poza ogólną atrakcyjność dla dorosłych);
• wykorzystuje obrazy, które mogą silnie przemawiać szczególnie do osób małoletnich (jest kolorowe, przypomina opakowania musów owocowych);
• forma opakowania w jakiej sprzedawany jest alkohol wprowadza w błąd – w tym przypadku sugeruje, że mamy do czynienia z substancją, która jest nieszkodliwa, zbliżona do innych produktów spożywczych pakowanych w taki sam sposób;
• niewielkie opakowanie i jego forma kojarzona z musem owocowym, może sprzyjać spożywaniu alkoholu w sytuacjach gdy pijący nie chce być kojarzony ze spożywaniem alkoholu, np. w szkole, czy pracy – to zwiększa ryzyko problemów, w tym również ryzyko uzależnienia.

Badania* wskazują, że nie tylko smak (np. słodkie alkohole, drinki) ale i opakowanie ma wpływ na młodych konsumentów. Dzieci i młodzież lepiej oceniają i chętniej sięgają po atrakcyjne wizualnie produkty – nie tylko po osiągnięciu dorosłości, ale również przed ukończeniem 18 roku życia, czyli nielegalnie.

• patrz np. badanie z roku 2022 ze Szkocji (Daniel Jones i in. – Alcohol Packaging As a Promotional Tool: A Focus Group Study With Young Adult Drinkers in Scotland w Journal of Studies on Alcohol and Drugs, 83(4), 565–573 (2022).

Sprzedawanie napojów alkoholowych w opakowaniach przypominających opakowania popularnych wśród dzieci i młodzieży musów owocowych jest w naszej ocenie wysoce nieetyczne i obnaża prawdziwe intencje przedsiębiorcy – sprzedaż produktu bez względu na oczywistą jego szkodliwość i potencjalne koszty społeczne. Ten sam producent oferuje musy owocowe i alkohol w bardzo podobnych opakowaniach.

Krajowe Centrum bardzo krytycznie ocenia wprowadzanie do obrotu produktów alkoholowych w wyraźny sposób odwołujących się do upodobań i estetyki klientów niepełnoletnich.

Należy rozważyć wprowadzenie bardziej rygorystycznych przepisów dotyczących pakowania i etykietowania napojów/produktów alkoholowych (w tym informowania konsumentów o szkodliwości alkoholu).

Wydaje się także, że przedmiotowy produkt może stać się obiektem zainteresowania UOKiK z uwagi na fakt, że może on wprowadzać w błąd konsumentów co do zawartości opakowania, co stanowi czyn nieuczciwej konkurencji.

Krajowe Centrum nie ma inicjatywy legislacyjnej, ale od lat prowadzi starania mające na celu informowanie społeczeństwa o szkodliwym działaniu alkoholu na zdrowie. Obecnie, w miarę możliwości we współpracy z Resortem Zdrowia, podejmuje kroki w celu rozwiązania zaistniałego problemu.