Szkolenia i egzaminy w ścieżce KBPN (rozpoczęte od 2020 roku)

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 kwietnia 2019 roku w sprawie szkolenia w dziedzinie uzależnień (dostępne do pobrania) określa m.in. Ramowy program szkolenia w dziedzinie uzależnień.

Dla szkoleń rozpoczętych od 2020 roku jest on następujący:

1. Szkolenie umożliwia zdobycie wiedzy i umiejętności w zakresie psychoterapii:
   • osób z zaburzeniami związanymi z używaniem alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych i nowych substancji psychoaktywnych, zaburzeniami nawyków i popędów,
   • osób bliskich – zwanych dalej „pacjentami”.
2. Ramowy program szkolenia w dziedzinie uzależnień w zakresie specjalisty psychoterapii uzależnień umożliwia nabycie co najmniej następujących umiejętności:
   • wyrażanie akceptacji i szacunku dla podmiotowości pacjenta;
   • nawiązywanie, podtrzymywanie i zakończenie relacji z pacjentem;
   • motywowanie do zmiany interpersonalnej i intrapsychicznej oraz zmiany zachowań;
   • diagnozowanie w obszarze uzależnień oraz wstępnego rozpoznawania innych zaburzeń psychicznych;
   • rozumienie wyników diagnozy medycznej i psychologicznej oraz wykorzystanie diagnozy w procesie kwalifikowania do leczenia i psychoterapii;
   • przeprowadzanie diagnozy problemowej;
   • planowanie i ewaluacja psychoterapii;
   • prowadzenie psychoterapii indywidualnej oraz grupowej;
   • rozumienie zjawisk zachodzących w procesie psychoterapii na różnych jej etapach;
   • adekwatne do potrzeb pacjenta wykorzystanie metod i technik psychoterapeutycznych;
   • udzielanie porad, prowadzenie treningów zmiany zachowań, interwencji kryzysowej, psychoedukacji;
   • praca z głodem substancji, przymusem realizowania czynności kompulsywnych oraz nawrotami choroby;
   • integracja oddziaływań medycznych, psychoterapii i pomocy społecznej;
   • współpraca w interdyscyplinarnych zespołach;
   • poddawanie swojej pracy superwizji;
   • zdolność i gotowość do rozpoznawania i rozwiązywania osobistych kryzysów.
3. Ramowy program szkolenia w dziedzinie uzależnień w zakresie instruktora terapii uzależnień umożliwia nabycie co najmniej następujących umiejętności:
   • wyrażanie akceptacji i szacunku dla podmiotowości pacjenta;
   • nawiązywanie, podtrzymywanie i zakończenie relacji z pacjentem;
   • motywowanie do zmiany interpersonalnej i intrapsychicznej oraz zmiany zachowań;
   • rozumienie w stopniu podstawowym zjawisk zachodzących w procesie psychoterapii na różnych jej etapach;
   • udzielanie porad, prowadzenie treningów zmiany zachowań, interwencji kryzysowej, psychoedukacji;
   • praca z głodem substancji, przymusem realizowania czynności kompulsywnych oraz nawrotami choroby;
   • integracja oddziaływań medycznych, psychoterapii i pomocy społecznej;
   • współpraca w interdyscyplinarnych zespołach;
   • poddawanie swojej pracy superwizji;
   • rozpoznawanie i rozwiązywanie osobistych kryzysów,
4. Ramowe programy szkolenia w dziedzinie uzależnień obejmują:
   • treningi psychologiczne;
   • zajęcia teoretyczne;
   • zajęcia warsztatowe;
   • staż kliniczny;
   • superwizję kliniczną.
5. Czasowy wymiar zajęć obejmuje nie mniej niż 800 godzin dydaktycznych oraz udokumentowane 100 godzin dydaktycznych zrealizowanego programu pracy indywidualnej lub grupowej z pacjentem, w szczególności w podmiotach wykonujących działalność leczniczą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 2190 i 2219 oraz z 2019 r. poz. 492 i 730).
6. Minimalny zakres programu szkolenia w dziedzinie uzależnień obejmuje:
   • treningi psychologiczne – w wymiarze nie mniejszym niż 100 godzin dydaktycznych:
     1. trening interpersonalny – nie mniej niż 50 godzin dydaktycznych realizowany w jednej sesji szkoleniowej przez parę trenerów, z czego jeden posiadający co najmniej rekomendację II stopnia – trener treningu interpersonalnego, przyznaną przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne,
     2. trening intrapsychiczny – nie mniej niż 50 godzin dydaktycznych realizowany w jednej sesji szkoleniowej przez parę trenerów, z czego jeden posiadający co najmniej rekomendację II stopnia – trener treningu interpersonalnego, przyznaną przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne;
   • zajęcia teoretyczne w wymiarze nie mniejszym niż 90 godzin dydaktycznych;
   • warsztaty w wymiarze nie mniejszym niż 450 godzin dydaktycznych, podczas których ćwiczone są umiejętności wymienione w ust. 2 i 3;
   • staże kliniczne, obejmujące nie mniej niż 80 godzin dydaktycznych w okresie nie krótszym niż 10 dni, podejmowane po ukończeniu treningów psychologicznych, zajęć teoretycznych i zajęć warsztatowych, umożliwiające:
     1. poznanie organizacji i oferty placówki stażowej,
     2. uczestnictwo w sesjach diagnostyczno-konsultacyjnych, terapii grupowej, w treningach umiejętności psychospołecznych i w zebraniach klinicznych,
     3. samodzielne prowadzenie lub współprowadzenie pod nadzorem specjalisty psychoterapii uzależnień, sesji diagnostyczno-konsultacyjnych, terapii grupowej, treningów umiejętności psychospołecznych i społeczności terapeutycznych;
   • superwizję kliniczną – w wymiarze nie mniejszym niż 80 godzin dydaktycznych, obejmującą opracowanie i udokumentowanie 100 godzin dydaktycznych programu terapii indywidualnej i grupowej z pacjentem, odbywającą się u osoby uprawnionej do prowadzenia superwizji klinicznej, podejmowaną po ukończeniu treningów psychologicznych, zajęć teoretycznych i zajęć warsztatowych, umożliwiającą:
     1. prezentację umiejętności wymienionych w ust. 2 i 3,
     2. uzyskanie przez osobę uczestniczącą w superwizji klinicznej informacji zwrotnej o jej umiejętnościach, zasobach, ograniczeniach i postawie etycznej.
7. Zajęcia teoretyczne, o których mowa w ust. 6 pkt 2, obejmują co najmniej:
   • wprowadzenie do psychopatologii, w tym:
     1. psychopatologię ogólną i szczegółową, pojęcie choroby i zaburzenia psychicznego,
     2. podstawowe objawy zaburzeń psychicznych,
     3. zespoły zaburzeń psychicznych i zaburzeń osobowości,
     4. zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych i nowych substancji psychoaktywnych, zgodnie z aktualnie obowiązującą klasyfikacją ICD,
     5. zaburzenia psychiczne i zaburzenia osobowości współistniejące z używaniem alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych i nowych substancji psychoaktywnych;
   • wprowadzenie do psychoterapii, w tym:
     1. podstawowe nurty teoretyczne w psychoterapii, w tym podejścia integracyjne,
     2. podstawowe zjawiska i fazy procesu psychoterapii,
     3. techniki w psychoterapii,
     4. problemy i zjawiska terapii grupowej,
     5. problemy etyczne w psychoterapii;
   • koncepcje uzależnienia i psychoterapia osób uzależnionych, w tym:
     1. charakterystykę alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych i nowych substancji psychoaktywnych i ich wpływu na organizm,
     2. neurobiologiczne, psychologiczne i społeczne koncepcje i modele uzależnień,
     3. ocenę kliniczną pacjenta, w tym diagnozę nozologiczną i problemową,
     4. planowanie celów i oddziaływań terapeutycznych ukierunkowanych na ograniczanie używania, redukcję szkód zdrowotnych i społecznych lub osiągnięcie abstynencji,
     5. monitorowanie terapii pacjenta,
     6. psychoterapię opartą o wyniki badań naukowych,
     7. metody, procedury i techniki psychoterapii uzależnień,
     8. czynniki leczące i czynniki niespecyficzne w psychoterapii uzależnień;
   • oddziaływania psychospołeczne ukierunkowane na poprawę zdolności funkcjonowania społecznego pacjentów, w tym:
     1. pracę środowiskową,
     2. ograniczanie szkód społecznych i zdrowotnych,
     3. rolę grup samopomocowych w procesie zdrowienia,
     4. rehabilitację społeczną i zawodową oraz reintegrację społeczną,
     5. zintegrowany model opieki nad pacjentem zawierający oddziaływania medyczne, psychoterapeutyczne i społeczne;
   • leczenie farmakologiczne w terapii osób uzależnionych, w tym:
     1. leczenie zespołów abstynencyjnych,
     2. farmakoterapię uzależnień, w tym leczenie substytucyjne osób uzależnionych;
   • populacje ze szczególnymi potrzebami w psychoterapii uzależnień, w tym:
     1. osoby z zaburzeniami psychicznymi i zaburzeniami osobowości,
     2. kobiety, w tym matki z dziećmi,
     3. osoby niepełnoletnie,
     4. osoby z niepełnosprawnością intelektualną,
     5. osoby niesłyszące i niedosłyszące,
     6. osoby starsze;
   • pracę terapeutyczną z bliskimi osób uzależnionych:
     1. funkcjonowanie rodziny z problemem zaburzeń, o których mowa w ust. 1,
     2. teorie i koncepcje dotyczące zaburzeń, o których mowa w ust. 1, występujących u osób spokrewnionych lub niespokrewnionych, będących następstwem używania alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych i nowych substancji psychoaktywnych lub z wykonywania zachowań kompulsywnych przez ich bliskich,
     3. teorie i koncepcje psychoterapii zaburzeń, o których mowa w ust. 1, występujących u osób bliskich,
     4. podstawy pracy psychoterapeutycznej z rodziną i parą z problemem zaburzeń, o których mowa w ust. 1,
     5. zjawisko przemocy w rodzinie – metody interwencji i psychoterapii osób doświadczających przemocy i sprawców przemocy;
   • prawne aspekty używania alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych i nowych substancji psychoaktywnych i leczenia uzależnień w Rzeczypospolitej Polskiej.