Egzamin końcowy

Koncepcje uzależnienia i psychoterapia osób uzależnionych

1. Biologiczne, psychologiczne i środowiskowe czynniki ryzyka uzależnienia od substancji psychoaktywnych
2. Psychoterapia – definicje i cele
3. Koncepcja uzależnienia wg E. Jellinka
4. Teorie psychoterapii: poznawczo-behawioralne, psychodynamiczne, humanistyczne, systemowe – założenia, cele, metody
5. Transteoretyczny model zmiany wg J. Prochaska, C. DiClemente – etapy zmiany i ich charakterystyka, rola terapeuty na każdym etapie zmiany
6. Koncepcja samoleczenia E., J. Khantziana
7. Model salutogenezy Antonowskiego
8. Relacja terapeutyczna w różnych modelach terapii (poznawczej, behawioralnej, humanistyczno-egzystencjalnej, psychodynamicznej, systemowej)
9. Czynniki leczące w psychoterapii grupowej oraz stadia tworzenia grupy terapeutycznej (wg I. Yaloma)
10. Opór w psychoterapii, jego znaczenie w różnych nurtach psychoterapii (podejściu psychodynamicznym, poznawczo-behawioralnym, w tym Enrighta, humanistycznym, dialogu motywującym)
11. Społeczność terapeutyczna jako metoda leczenia osób uzależnionych, główne założenia, cele i techniki
12. Integracyjny model terapii uzależnienia – charakterystyka, cele i metody (J. Mellibruda, Z. Sobolewska – Mellibruda)
13. Model Minnesota w leczeniu uzależnień – podstawowe założenia, cele, metody
14. Indywidualne plany terapii – cele i charakterystyka indywidualnego planu terapii
15. Specyficzne i niespecyficzne czynniki leczące w psychoterapii – indywidualnej i grupowej
16. Dialog motywujący – cechy i techniki
17. Założenia koncepcji allostazy (Koob, Le Moal)
18. Hierarchia potrzeb ludzkich wg A. Maslowa
19. Teoria potrzeb J. Watson
20. Założenia teorii zachowania zasobów S. Hobfola
21. Psychobiologiczne modele głodu substancji psychoaktywnych
22. Podstawowe zasady interwencji kryzysowej
23. Rola mechanizmów obronnych w uzależnieniach i zaburzeniach lękowych
24. Postępowanie terapeutyczne z pacjentem uzależnionym wykazującym współistniejące zaburzenia psychiczne
25. Treningi umiejętności psychospołecznych – cele i podstawowe zasady
26. Proces komunikowania się w relacji pacjent – terapeuta
27. Uzależnienia behawioralne (od czynności) – modele wyjaśniające i modele terapii, metody i techniki

Praca z osobami bliskimi osób uzależnionych

1. Terapia systemowa – założenia, cele, metody i techniki
2. Terapia par – założenia, cele, wskazania i przeciwwskazania do terapii par
3. Zjawisko tzw. współuzależnienia – rozumienie zjawiska, jego charakterystyka.
4. Czynniki sprzyjające powstawaniu tzw. współuzależnienia. Założenia, fazy i cele integracyjnej psychoterapii tzw. współuzależnienia
5. Przemoc domowa – formy przemocy, zasady pomocy terapeutycznej osobom doświadczającym przemocy i osobom stosującym przemoc
6. Zespół stresu pourazowego u osób doświadczających przemocy domowej – charakterystyka, formy pracy z osobami doświadczającymi PSTD w związku z przemocą domową
7. Dorosłe Dzieci Alkoholików (DDA) – charakterystyka problemu, cele, metody i techniki terapii, czynniki sprzyjające powstaniu tzw. syndromu DDA, jego wpływ na funkcjonowanie jednostki, wskazania i przeciwwskazania do psychoterapii grupowej, cele integracyjnej psychoterapii grupowej dla DDA, zaburzenia osobowości najczęściej korelujące z tzw. syndromem DDA
8. Oddziaływania terapeutyczne wobec osób z populacji ze szczególnymi potrzebami w psychoterapii uzależnień

Psychopatologia

1. Psychopatologia ogólna i szczegółowa, pojęcie choroby i zaburzenia psychicznego
2. Podstawowe objawy zaburzeń psychicznych
3. Zespoły zaburzeń psychicznych i zaburzeń osobowości
4. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych i nowych substancji psychoaktywnych, zgodnie z klasyfikacją ICD 10
5. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia osobowości współistniejące z używaniem alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych i nowych substancji psychoaktywnych
6. Modele głodu substancji psychoaktywnych wg G., A. Marlatta, Gordona, Gorskiego, Verheula,
7. Medyczne aspekty uzależnienia od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych
8. Używanie substancji psychoaktywnych a ryzyko samobójstwa
9. Neurobiologiczne mechanizmy uzależnień
10. Psychopatologia dzieci i młodzieży

Farmakoterapia w terapii osób uzależnionych

1. Leczenie zespołów abstynencyjnych
2. Farmakoterapia w uzależnieniach
3. Leczenie substytucyjne- wskazania, przeciwskazania, korzyści dla pacjenta

Prawne aspekty

1. Prawne aspekty terapii uzależnień, w tym zobowiązanie do leczenia w przypadku uzależnienia od alkoholu, świadoma zgoda pacjenta na leczenie (osoby dorosłe i postępowanie wobec małoletnich), prawa pacjenta, wszczęcie procedury wydawania Niebieskiej Karty

Oddziaływania psychospołeczne ukierunkowane na poprawę zdolności funkcjonowania społecznego pacjentów

1. Rola grup samopomocowych – AA, NA, DDA
2. Podejście ograniczania szkód zdrowotnych i społecznych
3. Model ograniczonego picia
4. Zintegrowany model opieki nad pacjentem uzależnionym

Lektury obowiązkowe do egzaminu końcowego przeprowadzanego na podstawie Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 17 kwietnia 2019 w sprawie szkolenia w dziedzinie uzależnień (tzw. ścieżka wspólna szkolenia) dostępne są do pobrania.